Vroeger wist men de erfbelasting te ontlopen door de ouderlijke woning te schenken aan de kinderen. De ouders hielden dan het recht van bewoning (vruchtgebruik). Deze opzetjes werken tegenwoordig niet meer altijd.

In een recente zaak voor Hof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2019:992) gaat het om een moeder en dochter die samen in de woning van moeder wonen. Enkele maanden voor het overlijden van moeder, zij was mogelijk al ziek, verkoopt zij de woning aan haar dochter. Hiervoor gaat de dochter een lening aan bij haar moeder.

De verkoopprijs van de woning bedraagt € 155.000. Dit is aanzienlijk lager dan de WOZ-waarde van € 204.000. Bij de taxatie is er namelijk rekening mee gehouden dat moeder na de verkoop samen met haar dochter in de woning blijft wonen.

De lening van moeder aan dochter wordt vervolgens weggewerkt via een schenking. Deze kan voor € 100.000 belastingvrij plaatsvinden, omdat deze verband houdt met de aankoop van een eigen woning door dochter. Over de overige € 55.000 betaalt de dochter € 5.500 schenkbelasting.

Deze verschuldigde schenkbelasting is aanzienlijk lager dan de erfbelasting die verschuldigd zou zijn als de woning gewoon zou vererven. Dan zou immers de gehele waarde van de woning worden belast. Bovendien zou het erfbelastingtarief hoger uitpakken omdat moeder ook nog spaargeld heeft. In de fiscale wetgeving is een anti-misbruikbepaling opgenomen om te voorkomen dat kinderen de ouderlijke woning buiten de erfenis houden door deze eerder te kopen.

Als de ouder het vruchtgebruik (recht van bewoning) houdt, dan wordt de woning toch tot de erfenis gerekend. Dit is alleen anders als de ouder een vergoeding van minimaal 6% van de waarde van de woning aan de kinderen betaalt.

De familie stelde dat de anti-misbruikbepaling hier niet gold, omdat er geen formeel vruchtgebruik aan moeder was verleend.

De rechter oordeelt echter dat dit geen verschil maakt. Het feit dat moeder na de verkoop nog het genot van bewoning had, is voldoende om de anti-misbruikbepaling in werking te doen treden. De woning moet dus tot de erfenis worden gerekend. De eerder betaalde schenkbelasting mag wel worden verrekend.

Uit deze uitspraak blijkt dus dat een beetje genot al voldoende is om een dergelijke constructie fiscaal de das om te doen.

Opzetjes met ouderlijke woningen en vruchtgebruik hebben dus alleen effect als de ouders een flinke huur voor de woning gaan betalen. In de praktijk is dit vaak lastig, omdat het vermogen van de ouders in de stenen zit. Als ouders wel over liquiditeiten en een eigen woning beschikken, dan is dit dus wel een mooie manier om erfbelasting te besparen. De liquiditeiten kunnen dan door de huurbetalingen worden overgedragen aan de kinderen. Het risico bestaat dat de ouders op een gegeven moment de huur niet meer kunnen betalen, bijvoorbeeld als zij zeer oud worden.

Vermogensoverheveling tijdens leven blijft in zijn algemeenheid fiscaal zeer interessant, hiervoor zijn heel wat (fiscaal) handige varianten te bedenken!

Meer weten? Neem gerust contact met ons op onder T: 0031 85 0401120 of E: info@mnadviseurs.nl